Gặp nữ nghiên cứu viên Trung tâm INOMAR đoạt Giải thưởng Quả cầu vàng 2023

Với những thành tích nổi bật trong lĩnh vực công nghệ vật liệu mới, ThS Nguyễn Hồ Thùy Linh đã trở thành một trong 10 nhà khoa học trẻ nhận Giải thưởng Khoa học Công nghệ Quả cầu vàng 2023.

Hơn 10 năm gắn bó với nghiên cứu khoa học, ThS Nguyễn Hồ Thùy Linh - Trưởng nhóm Nghiên cứu Vật liệu Hóa, Sinh và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Vật liệu Cấu trúc Nano và Phân tử (INOMAR) ĐHQG-HCM, có hơn 40 bài báo công bố trên các tạp chí khoa học uy tín trong và ngoài nước. Với nhà khoa học nữ sinh năm 1990, phương châm làm nghiên cứu chính là kiên trì và hợp tác.

Nghiên cứu các vật liệu có độ bền cao 

Từ nhỏ, Thùy Linh rất ngưỡng mộ nghề giáo vì cảm nhận được sự nhiệt huyết của thầy cô. Vậy nên vào năm 18 tuổi, nữ sinh quê TP.HCM đã chọn ngành Hóa học, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên ĐHQG-HCM với mục tiêu trở thành giáo viên dạy Hóa.

Thế nhưng, niềm đam mê nghiên cứu khoa học đã bất ngờ “chớm nở” và gợi mở cho Thùy Linh hướng đi mới, khi cô có cơ hội làm khóa luận tốt nghiệp tại Trung tâm MANAR (tiền thân của Trung tâm INOMAR) vào năm thứ tư đại học.

ThS Thùy Linh hồi tưởng: “Đề tài tốt nghiệp của mình là về vật liệu xốp khung hữu cơ kim loại, nhưng chuyên ngành mình học lại là hóa hữu cơ. Lúc mới bắt đầu nghiên cứu, mình bỡ ngỡ lắm vì cái gì cũng không biết. Nhưng mỗi lần gặp khó khăn, mình lại học được nhiều kiến thức mới nên thấy rất thú vị. Mình nhận ra mình thích vào phòng thí nghiệm và dành thời gian cho nghiên cứu hơn”.

Cô cũng cho hay, nhờ làm việc tại phòng thí nghiệm hiện đại với các thiết bị nghiên cứu chuyên sâu cũng như được học hỏi trực tiếp từ các nhà khoa học hàng đầu thế giới về lĩnh vực MOF/ZIF như GS Omar M. Yaghi, GS O’Keeffe, cô ngày càng nghiêm túc với công việc nghiên cứu và nuôi dưỡng khát vọng về những công bố khoa học chất lượng cao.

Hơn nữa, ở thời điểm đó, lĩnh vực công nghệ vật liệu mới ở Việt Nam rất có tiềm năng phát triển. Thế nên sau khi tốt nghiệp vào năm 2013, Thùy Linh quyết định ở lại Trung tâm INOMAR làm nghiên cứu viên và học lên thạc sĩ một năm sau đó để chuyên tâm theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học.

ThS Thùy Linh hào hứng kể: “Với đặc thù là một trung tâm nghiên cứu, Trung tâm INOMAR tạo điều kiện cho các nghiên cứu viên có sự chủ động rất lớn. Mình được tự do tiếp cận với nhiều chủ đề nghiên cứu nên niềm đam mê nghiên cứu khoa học được bồi đắp liên tục”.

Với hướng nghiên cứu về vật liệu xốp khung kim loại hữu cơ, ThS Linh tập trung vào các vật liệu có độ bền và tiềm năng thương mại hóa cao. “Mình muốn làm những sản phẩm có giá trị thực tế, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp” - cô giải thích.

Một trong những công trình mà ThS Thùy Linh tâm đắc là Vật liệu khung hữu cơ kim loại Zr and Hf-MOF: xúc tác dị thể hiệu quả cho phản ứng tổng hợp 2-arylbenzoxazole thông qua phản ứng mở vòng alcyl hóa.

Theo cô, đây là công trình đầu tiên chứng minh được khả năng cắt nối C-N của vật liệu Zr và Hf-MOF trong phản ứng tổng hợp 2-arylbenzoxazole, bằng phương pháp thực nghiệm và thuyết tính toán phiến hàm mật độ. Cô cũng áp dụng phương pháp vi sóng trong quá trình thực nghiệm thay vì phương pháp nhiệt dung môi để rút ngắn thời gian tổng hợp mỗi hợp chất hữu cơ từ 6-7 tiếng xuống còn 15-60 phút, từ đó tiết kiệm năng lượng cho quy trình tổng hợp.

Công trình đã điều chế được 10 hợp chất có hoạt tính sinh học, có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như y tế, môi trường. Với những kết quả nổi bật trên, bài báo về công trình này được chấp thuận đăng trên tạp chí quốc tế Journal of Catalysis thuộc danh mục Q1 với chỉ số Impact Factor cao đến 7.3.

Trong quá trình nghiên cứu, ThS Thùy Linh cũng gặp phải không ít khó khăn vì khối lượng thực nghiệm rất lớn. Đề tài này còn được ThS Linh thực hiện trong giai đoạn chuẩn bị làm mẹ nên cô cảm thấy rất áp lực. Đối với nhà khoa học sinh năm 1990, điều quan trọng nhất giúp cô vượt qua những trở ngại đó chính là sự kiên trì và tích cực. 

“Mình nghĩ nghiên cứu khoa học giống việc trồng cây, phải kiên trì chăm sóc mới có thể hái quả ngọt. Thế nên mỗi lần gặp khó khăn, mình càng làm việc hăng say hơn. Lúc nào cảm thấy vượt quá sức chịu đựng thì mình sẽ vệ sinh dụng cụ, dọn phòng thí nghiệm để ‘làm mới’ tâm trạng, rồi tìm cách giải quyết chứ không từ bỏ. Mưa rồi lại nắng, trời sẽ lại xanh, khó khăn nào cũng sẽ vượt qua thôi” - ThS Linh cười rạng rỡ.

Tác giả một chương sách quốc tế

Năm 2019, ThS Nguyễn Hồ Thùy Linh tiếp tục học chương trình đào tạo tiến sĩ lĩnh vực Vật liệu Cấu trúc Nano và Phân tử tại Trung tâm INOMAR, dự kiến tốt nghiệp vào năm 2024.

Chỉ sau 10 năm gắn bó với nghiên cứu khoa học, cô đã có hơn 40 bài báo khoa học, trong đó có 21 bài báo công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q1 (6 bài là tác giả chính), 17 bài báo trên tạp chí quốc tế thuộc danh mục Q2 (6 bài là tác giả chính), 4 bài báo trên tạp chí khoa học trong nước (1 bài là tác giả chính). Cô còn là tác giả của một chương sách quốc tế chuẩn ISSN Green Sustainable Process for Chemical and Environmental Engineering and Science (Nhà xuất bản Elsevier, 2021).

Những tưởng con đường mà ThS Linh chọn chỉ là nghiên cứu, thế nhưng giai đoạn “tạm nghỉ” do dịch COVID-19 đã gợi mở cho cô nhiều ý tưởng mới. “Mình nhận ra khoa học là phải chia sẻ, nghiên cứu phải kết hợp với giảng dạy. Bởi việc giảng dạy giúp người làm nghiên cứu củng cố và không ngừng cập nhật kiến thức. Nếu mãi làm những việc quen thuộc thì bản thân sẽ dần bị thụt lùi” - Nhà khoa học quê TP.HCM bày tỏ.

Sau dịch COVID-19, ThS Thùy Linh bắt đầu nhận hướng dẫn sinh viên thực tập để trau dồi khả năng chia sẻ, dẫn dắt. Đến năm 2021, cô thành lập nhóm nghiên cứu vật liệu Hóa - Sinh và Môi Trường với 5 thành viên, gồm sinh viên và học viên cao học.

Để sinh viên yên tâm làm nghiên cứu, ThS Thùy Linh chủ động tìm kiếm kinh phí, tạo cơ hội để các bạn được độc lập tìm hiểu và tự đề xuất các hướng nghiên cứu, cũng như trao đổi mỗi khi các bạn gặp khó khăn.

Tuy vậy, cô vẫn trăn trở vì năm nào cũng đào tạo nhưng rất ít sinh viên tiếp tục theo đuổi nghiên cứu khoa học. “Đa phần sinh viên thực tập vào năm thứ tư nên thời gian mình làm việc cùng các bạn không nhiều, chưa kịp khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học cho các bạn. Mình muốn giảng dạy để tiếp cận sinh viên sớm hơn và lan tỏa niềm đam mê nghiên cứu khoa học” - ThS Linh lý giải.

Sau một thời gian tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, nhà khoa học Thùy Linh đã có thể đứng trên bục giảng để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm cho các lứa sinh viên với vai trò giảng viên thỉnh giảng của Khoa Hóa học, Khoa Khoa học và Công nghệ Vật liệu tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên và Khoa Y ĐHQG-HCM.

Là giảng viên hướng dẫn từ thời sinh viên, đồng nghiệp và cũng là “bạn đời” của ThS Linh, PGS.TS Đoàn Lê Hoàng Tân - Phó giám đốc Trung tâm INOMAR, nhận thấy rõ sự “trưởng thành” trong tư duy nghiên cứu khoa học của cô.

PGS.TS Hoàng Tân nhận xét: “Điều tôi ấn tượng nhất ở Linh chính là niềm đam mê, nhiệt huyết và tư duy phản biện trong nghiên cứu khoa học. Linh luôn độc lập trong việc tìm và đưa ra ý tưởng nghiên cứu, cũng như giải quyết các vấn đề trong quá trình nghiên cứu. Đặc biệt, Thùy Linh rất chủ động trong việc hợp tác nghiên cứu khoa học liên ngành”.

Sự chủ động ấy phần nào thể hiện qua việc ThS Linh thường xuyên tham gia các cuộc thi, giải thưởng về khoa học công nghệ. Với những thành tích nổi bật trong lĩnh vực công nghệ vật liệu mới, ThS Thùy Linh là một trong 10 nhà khoa học trẻ đoạt Giải thưởng Khoa học Công nghệ Quả cầu vàng năm 2023.

“Mình rất vui vì giải thưởng là sự ghi nhận cho những nỗ lực, kết quả mà mình đem lại trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Tuy vậy, mình nghĩ giá trị lớn nhất mà giải thưởng mang lại chính là cơ hội kết nối với các nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực. Qua đó mình có thể trao đổi, mở rộng cơ hội hợp tác nghiên cứu liên ngành và nâng cao chất lượng công bố” - ThS Thùy Linh bộc bạch.

Trong tương lai, ThS Thùy Linh sẽ tiếp tục phát triển nhóm nghiên cứu thông qua các công bố quốc tế, đồng thời đào tạo nhân sự kế thừa. Cô cũng hy vọng có thể đưa những kết quả nghiên cứu trước ứng dụng vào thực tế và tiếp cận thêm các loại vật liệu mới.

THU TRANG