Đời sống tôn giáo với sự phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ hiện nay - NCS. Nguyễn Thị Xuân

Tên đề tài: Đời sống tôn giáo với sự phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ hiện nay
Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Mã số: 9.22.90.02
Họ và tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Xuân
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Trương Văn Chung
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG – HCM
1. Tóm tắt nội dung luận án
Tôn giáo không chỉ là một hình thái ý thức xã hội mà còn là một yếu tố trong kiến trúc thượng tầng đã hình thành và phát triển cùng với lịch sử phát triển của xã hội loài người. Cùng với những biến động của đời sống xã hội, tôn giáo luôn vận động, biến đổi ở những cấp độ và mức độ khác nhau. Việt Nam là một quốc gia đa tôn giáo, các tôn giáo tồn tại với tư cách là một thực thể xã hội đã có vai trò và đóng góp nhất định trong mọi mặt của đời sống xã hội tạo nên sự đa dạng và phong phú trong nền văn hóa dân tộc, góp phần hình thành những giá trị đạo đức trong xã hội. Do đó, khơi dậy và phát huy những mặt tích cực của tôn giáo cũng chính là khơi dậy một nguồn lực quan trọng thúc đẩy quá trình phát triển bền vững của đất nước.
Tây Nam Bộ là vùng đất có vị trí chiến lược về kinh tế, chính trị, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của nước ta. Phát triển nhanh và bền vững phù hợp với thế mạnh của vùng không chỉ ý nghĩa với Tây Nam Bộ nói riêng và cả nước nói chung. Tây Nam Bộ cũng là khu vực có lịch sử văn hóa đặc sắc, một không gian văn hóa xã hội mang đặc trưng đa tộc người, đa tôn giáo, đa văn hóa với sự cộng cư của cộng đồng người Việt, người Hoa, người Chăm và người Khmer. Từ khi du nhập và phát triển ở cộng đồng người Khmer cho đến nay, Phật giáo Nam Tông Khmer là tôn giáo tôn giáo chủ lưu và ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống tinh thần của cá nhân, gia đình và cộng đồng trên tinh thần kính trọng Đức Phật, tôn trọng sư tăng. Phật giáo Nam Tông Khmer góp phần hình thành các chuẩn mực đạo đức và lối sống của cá nhân, gia đình, cộng đồng; Phật giáo Nam tông Khmer góp phần hình thành, bảo lưu và phát huy bản sắc văn hóa truyền sống cộng đồng; Phật giáo Nam tông Khmer ảnh hưởng đến các phong tục, tập quán của cộng đồng người Khmer; Phật giáo Nam tông Khmer góp phần củng cố tính cố kết cộng đồng người Khmer; Phật giáo Nam tông Khmer đã và đang thể hiện vai trò to lớn của mình thông qua các hoạt động giáo dục và an sinh xã hội.
Những biến đổi của đời sống kinh tế - xã hội đã tác động sâu sắc đến mọi mặt của đời sống tôn giáo của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ. Trong đó biến đổi lớn nhất là xu hướng chuyển đổi niềm tin tôn giáo của một bộ phận đồng bào Khmer. Xu hướng chuyển đổi tôn giáo tuy chưa gây ra những xung đột gay gắt nhưng đã dẫn đến sự phân hóa giữa một bộ phận người Khmer theo Phật giáo Nam tông Khmer và người Khmer đã chuyển đổi tôn giáo ảnh hưởng đến tính cố kết cộng đồng và những xung đột trong gia đình, dòng họ. Phật giáo Nam tông Khmer vốn là hạt nhân, là trụ cột xây dựng bản sắc văn hóa truyền thống của người Khmer nên xu hướng chuyển đổi tôn giáo sẽ dẫn đến những phai nhạt, biến đổi trong bản sắc văn hóa Khmer truyền thống, ảnh hưởng đến tính cố kết cộng đồng người Khmer và định hướng phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ. Trước những biến đổi trong đời sống tôn giáo của cộng đồng người Khmer, đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trò tích cực của đời sống tôn giáo không ý nghĩa với phát triển bền vững cộng đồng người Khmer nói riêng và  khu vực Tây Nam Bộ nói chung.
2. Những kết quả mới của luận án
Luận án trình bày, phân tích, hệ thống hóa và làm rõ quá trình du nhập, phát triển và vai trò của Phật giáo Nam tông đối với cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ. Đồng thời, luận án cũng phân tích, đánh giá những biến đổi của đời sống tôn giáo và những thách thức của biến đổi đời sống tôn giáo đối với phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ. Từ đó đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trò tích cực của đời sống tôn giáo đối với sự phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ.
3. Khả năng ứng dụng của luận án
Bằng sự trình bày một cách có hệ thống vai trò của Phật giáo Nam tông Khmer đối với sự phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ và những thách thức của biến đổi đời sống tôn giáo đối với phát triển bền vững của cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ hiện nay. Những phương hướng và giải pháp phát huy vai trò tích cực của đời sống tôn giáo đối với sự phát triển bền vững cộng đồng người Khmer ở Tây Nam Bộ sẽ là tài liệu tham khảo cho Đảng Bộ và Ban ngành các tỉnh vùng Tây Nam Bộ trong định hướng phát triển bền vững cộng đồng người Khmer nói riêng và Tây Nam Bộ nói chung.