Gặp gỡ những nhà Mật mã học tương lai

Hai đội thi của sinh viên Trường ĐH Bách Khoa ĐHQG-HCM đã xuất sắc giành 2 giải Nhì đồng đội và 2 giải Nhì cá nhân tại kỳ thi Mật mã học quốc tế NSUCrypto 2020, diễn ra từ ngày 18-26/10 theo hình thức trực tuyến. Bản tin ĐHQG-HCM đã có cuộc gặp gỡ với hai sinh viên cùng khoa Khoa học và Kỹ thuật Máy tính Nguyễn Thanh Ngân và Nguyễn Phú Nghĩa - giải Nhì bảng đồng đội, để chia sẻ về cuộc thi đặc biệt này.

Thức đến 1-2 giờ sáng luyện đề thi

Nguyễn Thanh Ngân cho biết kỳ thi Mật mã học quốc tế năm nay được chia thành hai vòng. Đề thi gồm những bài toán từ dễ đến khó, đặc biệt những bài toán mở, chưa có lời giải trong mật mã hiện đại như: mã hóa khối (block cipher), mật mã bất đối xứng (public-key cryptography), thám mã (cryptanalysis) và hàm băm (hash).

Sau 24 giờ thi đấu vòng loại căng thẳng, đội của Ngân và Nghĩa cùng 10 đội bạn đến từ các trường đại học lớn tham gia vòng chung kết với hình thức Jeopardy. Các đội phải tập trung giải thử thách theo các chủ đề về khai thác lỗ hổng ứng dụng web; dịch ngược mã nguồn phần mềm; tìm lỗi, khai thác các lỗ hổng trong các ứng dụng server, phần mềm, hoặc đoạn mã; điều tra, phân tích các dấu vết số; giải các bài toán mật mã và giải thuật.

Đến bây giờ Thanh Ngân vẫn còn bồi hồi như ngày biết được kết quả thi. Cô tinh nghịch bảo: “Mình cảm thấy khá vui và bất ngờ về kết quả của cuộc thi. Khi biết được sự cố gắng của mình đã kết thành trái ngọt, mình chia sẻ ngay với gia đình, mọi người đều rất vui”. Cũng không kém phần sôi nổi khi nhớ về kỳ thi, Nguyễn Phú Nghĩa tâm sự: “Mình thấy rất vui vì kết quả của đội. Tuy nhiên, mình nhận thấy bản thân phải cố gắng hơn ở những năm sau vì năm nay, đóng góp của mình trong đội là không lớn so với mọi người. Giải thưởng này là động lực để mình tiếp tục phấn đấu trong thời gian tới”.

Nói về đề thi ở bảng đồng đội, Phú Nghĩa cho rằng đề thi năm nay cũng tương tự cấu trúc đề thi mọi năm, xoay quanh những vấn đề của mật mã học hiện đại. Tuy không có nhiều điều mới lạ nhưng vẫn giữ được sự cuốn hút. Chàng sinh viên ngành Khoa học Máy tính tiết lộ thêm: “Bên cạnh những câu hỏi vận dụng lý thuyết là những câu hỏi theo hướng mở, không có mức điểm tối đa. Đề NSUCrypto là dạng để kích thích tư duy, khiến ta suy nghĩ về nó, ngay cả sau khi thi, nên mình rất thích”.

Để đạt thành tích trên, Thanh Ngân cho biết bản thân đã dành nhiều thời gian để giải bài trên các trang mạng nổi tiếng về mật mã học. Quá trình ôn luyện của cô, cũng như của Phú Nghĩa đều khá vất vả. Thanh Ngân tâm sự: “Mỗi ngày, mình dành khoảng 30 phút để giải bài. Bài nào bị vướng thì dành thêm 2-3 tiếng để tra Google hoặc tìm sách đọc. Hôm nào bài tập ở trường nhiều quá thì có thể giải hơi muộn, có khi thức từ 12 giờ tới 1-2 giờ sáng”.

Giải thích về mật mã học, Thanh Ngân cho biết đây là một sản phẩm ứng dụng của toán học vào an toàn thông tin. Một số ứng dụng của nó là bảo mật thông tin của người dùng trên mạng. Các thông tin người dùng gửi đi được mã hóa để bên thứ ba không thể đọc được khi can thiệp vào đường truyền liên lạc giữa hai bên. Mục đích chính của việc mã hóa này là tăng tính bảo mật và bảo vệ quyền riêng tư của con người trên mọi nền tảng công nghệ.

“Với vai trò quan trọng trên, mật mã học từ lâu đã là một ngành học yêu thích của mình. Kỳ thi này là cơ hội để mình đánh giá lại khả năng của bản thân cũng như biết thêm nhiều kiến thức mới” - Ngân cho hay. Cùng suy nghĩ với Ngân, Phú Nghĩa quan niệm: “Cuộc thi là một trong những dấu mốc đầu tiên của cuộc đời”, từ đó nhắc nhở bản thân phải luôn cố gắng không ngừng để đạt những thành tích cao hơn trong tương lai.

Khó khăn của quê nhà là động lực phấn đấu

Theo Thanh Ngân, để đạt thành tích cao trong bất kỳ cuộc thi nào, điều cần nhất là sự kiên nhẫn. Cô bộc bạch: “Trước đây mình rất sợ những vấn đề quá khó hiểu hay phức tạp, nhưng sau khi tiếp xúc với bộ môn mật mã học, mình biết được nhiều cách tiếp cận khoa học hơn. Do đó, khi gặp những vấn đề lạ thì mình sẽ dành thời gian phân tích thay vì ngồi ‘cắn bút’ như trước kia”. Chính sự kiên nhẫn được rèn luyện hằng ngày thông qua những bài toán khó đã giúp Thanh Ngân chạm tay đến giải Nhì ở hạng mục cá nhân và cùng hai bạn khác chinh phục giải Nhì ở hạng mục đồng đội trong cuộc thi.

Còn theo Phú Nghĩa, cách học của mỗi người khác nhau nhưng nếu để tìm một yêu cầu chung nhất cho các sinh viên, cụ thể là sinh viên ngành Khoa học Máy tính, thì đó là khả năng tự học. “Khi đề ra kỷ luật cứng rắn cho bản thân, mình nghĩ thành quả sẽ đến, sau những nỗ lực không ngừng” - Nghĩa nói.

Là thủ khoa đầu vào của ĐHQG-HCM theo phương thức xét tuyển bằng kỳ thi Đánh giá năng lực năm 2019, Phú Nghĩa luôn cố gắng trong các hoạt động, nhất là học tập. Vào môi trường đại học, Nghĩa tham gia Câu lạc bộ An toàn Thông tin Efiens của trường như một cơ hội để học tập, nâng cao kiến thức. Đây là câu lạc bộ được CTFtime - tổ chức độc lập chuyên đánh giá, xếp hạng các đội thi về bảo mật máy tính - xếp đầu bảng tại Việt Nam về phong trào CTF.

Nghĩa cho biết, Câu lạc bộ Efiens gồm những thành viên có đam mê với an toàn thông tin, trong đó có mật mã học. Hằng tuần, câu lạc bộ tổ chức một buổi gặp mặt để trình bày về những vấn đề thú vị vừa học hỏi được trong tuần qua. Thời gian còn lại, câu lạc bộ chủ yếu hoạt động online để tham gia các cuộc thi an toàn thông tin qua mạng.

“Định kỳ, chúng mình thường mời những chuyên gia về an toàn thông tin đến câu lạc bộ để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Câu lạc bộ đã giúp mình có cái nhìn khác hơn về ngành học nói chung, cũng như về bảo mật thông tin nói riêng. Từ đó, mình cảm thấy dễ chịu hơn khi đối diện với những thuật ngữ hay khái niệm mới và cũng an tâm hơn khi làm việc vì biết bên cạnh mình còn có những ‘tiền bối’ sẵn sàng giúp đỡ mình khi cần” - Nghĩa tự hào giới thiệu về nơi ươm mầm giấc mơ của mình.

Gia đình và quê hương là là nguồn động viên, là nơi chia sẻ mọi vui buồn của Thanh Ngân và Phú Nghĩa. Ngân bộc bạch: “Gia đình, bạn bè, các anh chị là những nguồn cảm hứng, đã truyền cho mình thêm sức mạnh để tham gia kỳ thi”. Phú Nghĩa cũng chia sẻ: “Động lực lớn nhất để mình phấn đấu chính là quê hương Quảng Nam. Từ bé mình đã mong muốn sau này có thể đem sức lực để phát triển quê hương, giúp người dân nơi đây bớt đi phần nào khó khăn, vất vả”.  

Phú Nghĩa dự định sau khi tốt nghiệp đại học sẽ về quê cống hiến. Còn Thanh Ngân muốn tiếp tục học cao hơn. “Mình sẽ tìm một công việc ổn định rồi học lên thạc sĩ ngành Khoa học Máy tính” - Ngân chia sẻ.

HƯU HƯNG