“Thách thức của lũ lụt và hạn hán chưa từng có trong quản trị rủi ro”

Đó là tiêu đề bài báo được nhóm nghiên cứu từ ĐHQG-HCM (Đào Nguyên Khôi, Huỳnh Thị Thảo Nguyên, Phạm Thị Thảo Nhi, Trần Thị Vân Thư, Nguyễn Hồng Quân) cùng các chuyên gia về thủy văn trên thế giới công bố trên Tạp chí Nature. Website ĐHQG-HCM xin tóm tắt và giới thiệu về kết quả nghiên cứu của bài báo này.

Khi bạn chưa trải qua điều gì đó, không có nghĩa là nó không thể xảy ra. Sự hiểu biết sâu sắc này cũng áp dụng cho các hiểm họa tự nhiên như lũ lụt và hạn hán. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng việc thiết lập các giải pháp quản lý rủi ro cho trường hợp xấu nhất theo kinh nghiệm cho đến nay là không đủ để giảm những tác động từ các “sự kiện” chưa từng có.

Lũ lụt và hạn hán có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng và đang có xu hướng gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới. Tác động của những hiểm họa tự nhiên như vậy có thể được giảm thiểu thông qua việc quản lý rủi ro thích hợp nếu biết được nguyên nhân của những thiệt hại ngày càng tăng. Tuy nhiên, điều này cho đến nay vẫn bị cản trở do thiếu dữ liệu thực nghiệm.

Một nỗ lực hợp tác quốc tế quy mô lớn của các nhà nghiên cứu từ Hiệp hội Khoa học Thủy văn Quốc tế (IAHS), do TS Heidi Kreibich thuộc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Địa chất Đức (GFZ) dẫn dắt, cho thấy hiện tại dẫn đến những bài học quan trọng từ các sự kiện trong quá khứ. Một bộ dữ liệu duy nhất về hai sự kiện lũ lụt hoặc hạn hán cực đoan liên tiếp xảy ra trong cùng một khu vực đã được phân tích. Các khu vực có sự khác biệt lớn về cơ cấu dân số, điều kiện kinh tế - xã hội, khí hậu và thủy văn trên tất cả các châu lục đã được nghiên cứu. Các phân tích xác nhận giả thiết rằng quản lý rủi ro thích hợp nhìn chung giúp giảm thiểu thiệt hại.

Tuy nhiên, nghiên cứu đã cho thấy rất khó khăn để giảm tác động của các hiện tượng cực đoan mà cường độ của chúng chưa từng thấy trong quá khứ tại khu vực bị ảnh hưởng. Điều này được giải thích bằng hai yếu tố. Thứ nhất, các cơ sở hạ tầng như đập và hồ chứa có giới hạn thiết kế trên cho đến khi chúng có hiệu lực, nhưng một khi vượt quá ngưỡng, chúng sẽ trở nên vô hiệu. Thứ hai, quản lý rủi ro thường được đưa ra hoặc điều chỉnh một cách phản ứng nhanh sau các trận lũ lụt và hạn hán lớn, trong khi các chiến lược chủ động, có tính toán trước ít được quan tâm. Lý do cho hành vi này một phần là do thành kiến nhận thức liên quan đến tính hiếm và tính độc nhất trước đây của những sự kiện cực đoan này, cũng như bản chất của nhận thức rủi ro của con người về những sự kiện mà bản thân đã trải qua, có nhiều khả năng xảy ra nhiều hơn trong tương lai.

Hai trường hợp thành công cũng được phân tích chi tiết, trong đó sự kiện thứ hai thiệt hại ít hơn mặc dù rủi ro cao hơn. Đồng thời, ba yếu tố thành công đã được xác định, đó là: quản trị hiệu quả quản lý rủi ro và tình huống khẩn cấp, đầu tư nhiều vào các biện pháp công trình và phi công trình, và cải thiện hệ thống cảnh báo sớm và kiểm soát thời gian thực. Nhóm tác giả tin rằng "việc áp dụng những yếu tố thành công này có thể chống lại xu hướng gia tăng thiệt hại hiện nay do các hiện tượng cực đoan trong điều kiện biến đổi khí hậu".

Tạp chí Nature được phát hành số đầu tiên vào ngày 4/11/1869. Đây là một trong những tạp chí lâu đời, uy tín và có tầm ảnh hưởng sâu rộng nhất trong giới khoa học, đăng tải nhiều công trình nghiên cứu, thông tin khoa học, góc nhìn tri thức. Tạp chí có chỉ số IF là 69.5.

H.Q