Nghiên cứu đặc điểm đề kháng kháng sinh và các gen mã hóa yếu tố độc lực của Escherichia coli sinh β-lactamase phổ mở rộng - NCS. Nguyễn Lý Hoàng Ngân

Tên đề tài luận án: Nghiên cứu đặc điểm đề kháng kháng sinh và các gen mã hóa yếu tố độc lực của Escherichia coli sinh β-lactamase phổ mở rộng 
Ngành: Vi sinh vật học
Mã số ngành: 62420107
Họ tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Lý Hoàng Ngân 
Khóa đào tạo: năm 2017 
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan Thị Phượng Trang và TS. Nguyễn Đỗ Phúc
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG TP.HCM 
1. Tóm tắt luận án 
Trong số 215 chủng E. coli được phân lập từ mẫu phân của những người khỏe mạnh tại 4 quận trên địa bàn Thành phố Hồ chí minh có 41 (19,1%) chủng sinh  β-lactamase phổ mở rộng (ESBL) và trong 710 chủng E. coli từ các loại bệnh phẩm khác nhau tại bệnh viện Bình Dân có 158 (22,25%) chủng sinh ESBL. Phân tích di truyền cho thấy gen blaCTX-M9 (62,1%) chiếm ưu thế trong nhóm E. coli phân lập từ người khỏe mạnh và gen blaCTX-M1 (77,3% ) chiếm ưu thế trong nhóm E. coli phân lập từ bệnh phẩm. Các chủng E. coli sinh ESBL trong nghiên cứu này đều là vi khuẩn đa kháng, hầu hết đều kháng với β-lactam, tỷ lệ kháng với aminoglycoside và quinolone của nhóm E. coli phân lập từ bệnh phẩm cao hơn nhóm E. coli phân lập từ người khỏe mạnh. Tỷ lệ đề kháng với imipenem và fosfomycin còn thấp. Riêng các chủng E. coli phân lập từ mẫu máu có tỷ lệ kháng imipenem tương đối cao. Nghiên cứu này đã phát hiện một số chủng E. coli sinh ESBL và đề kháng colistin với tỷ lệ 7,2% trong đó có 3,6% chủng E. coli sinh ESBL phân lập từ người khỏe mạnh và 0,65% chủng phân lập từ bệnh phẩm mang gen mcr-1, chưa phát hiện chủng nào mang gen mcr-3 và mcr-5. 
Nghiên cứu đã phát hiện 19 gen mã hóa yếu tố độc lực của E. coli gây bệnh ngoài ruột. Sự phân bố các gen mã hóa yếu tố độc lực trong các chủng E. coli phân lập từ các loại bệnh phẩm là rất đa dạng. Tỷ lệ các gen PAI, iutA, papC, traT, afa trong nhóm E. coli phân lập từ mẫu máu cao hơn các loại bệnh phẩm khác. Một số gen nằm trên vùng plasmid độc bảo tồn như: ompT, hlyF, cvaC, iroN, iss cũng được phát hiện trong nghiên cứu này.
2. Những kết quả mới của luận án 
Nghiên cứu này đã phát hiện 19 gen mã hóa yếu tố độc lực của E. coli gây bệnh ngoài ruột ở người tại Việt Nam. Đường ruột của người khỏe mạnh có thể là một ổ chứa các chủng E. coli mang gen mã hóa yếu tố độc lực và gen đề kháng kháng sinh. Kiểu gen mã hóa ESBL blaCTXM-9 phổ biến trong nhóm E. coli phân lập từ người khỏe mạnh và kiểu gen blaCTXM-1 phổ biến trong nhóm E. coli phân lập từ mẫu bệnh phẩm. Các chủng E. coli phân lập từ mẫu máu có tỷ lệ kháng imipenem tương đối cao. Đã xuất hiện những chủng E. coli sinh ESBL, đề kháng colistin và mang gen mcr-1. Nghiên cứu đã thu được một số chủng E. coli mang cùng lúc nhiều gen mã hóa ESBL và nhiều gen mã hóa yếu tố độc lực: T25 mang 4 gen mã hóa ESBL và 14 gen mã hóa yếu tố độc lực; T26 mang 4 gen mã hóa ESBL và 13 gen mã hóa yếu tố độc lực, các chủng M36, M37, M38, M39, M73 mang 3 gen mã hóa ESBL và 11 đến 13 gen mã hóa yếu tố độc lực.
3. Các ứng dụng/ khả năng ứng dụng trong thực tiễn hay những vấn đề còn bỏ ngỏ cần tiếp tục nghiên cứu
Các đặc điểm đề kháng kháng sinh của E. coli có thể được ứng dụng trong lâm sàng điều trị những nhiễm trùng do E. coli sinh ESBL. Một số gen mã hóa các yếu tố độc lực mang tính đặc hiệu cho nhóm E. coli gây nhiễm trùng ngoài ruột (UPEC, NMEC, APEC) nên có thể được ứng dụng để chẩn đoán E. coli gây bệnh; tuy nhiên để ứng dụng được điều này cần nghiên cứu thêm mối tương quan giữa kiểu gen mã hóa yếu tố độc lực của E. coli gây bệnh ngoài ruột với một bệnh nhiễm trùng nào đó ví dụ như nhiễm trùng tiểu hay nhiễm trùng máu…