Nhân sinh quan trong tư tưởng của Minh Mệnh – đặc điểm và ý nghĩa lịch sử - NCS. Phan Thị Thu Thúy

Tên luận án: Nhân sinh quan trong tư tưởng của Minh Mệnh – đặc điểm và ý nghĩa lịch sử 
Chuyên ngành: CNDVBC&CNDVLS
Mã số: 9.22.90.02
Họ tên NCS: Phan Thị Thu Thúy
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Cao Xuân Long, 2. PGS.TS. Trần Mai Ước
Cơ sở đào tạo: Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc Gia TP. HCM
+ Tóm tắt luận văn

Luận văn "Thế giới quan trong tư tưởng Minh Mệnh - Đặc điểm và ý nghĩa lịch sử" trình bày và phân tích những điều kiện lịch sử - xã hội, những tiền đề hình thành thế giới quan của Minh Mệnh. Từ đó làm rõ các vấn đề về con người và đời sống con người thông qua các nội dung như: quan điểm về bản chất con người, vị trí, vai trò của con người trong quan hệ với tự nhiên, xã hội và bản thân con người; quan điểm về đạo đức con người, trong đó nội dung chủ yếu là ông trình bày quan điểm của mình về vai trò của đạo đức con người đối với việc hoàn thiện nhân cách của mỗi người, tạo ra sức mạnh duy trì trật tự xã hội, đề ra những chuẩn mực chung về đạo đức con người; quan điểm về phương pháp cải thiện bản thân cho mọi người; quan điểm về giáo dục con người nhằm hoàn thiện con người, nâng cao trí tuệ và nhân cách con người.

Đặc điểm mạch lạc nhất trong thế giới quan của Người là kế thừa và phát triển từ truyền thống văn hóa Việt Nam và tư tưởng văn hóa phương Đông, đặc biệt là Nho giáo để cải tạo Nho giáo cho phù hợp với điều kiện lịch sử, xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 19. Ngoài ra, thế giới quan trong tư tưởng của ông mang tính nhân văn sâu sắc, thực sự có ý nghĩa trong việc giải quyết các vấn đề của nhân sinh trước yêu cầu khách quan của thời đại Minh Mệnh và triết lý nhân sinh xung đột của ông. Có những mâu thuẫn trong triết lý sống của ông là: mâu thuẫn giữa chủ nghĩa đổi mới và chủ nghĩa bảo thủ, mâu thuẫn giữa cai trị bằng đạo đức và cai trị bằng pháp luật, giữa lợi ích của giai cấp thống trị và lợi ích của nhân dân.
 Thế giới quan trong tư tưởng của Minh Mệnh có những giá trị cơ bản như: Thứ nhất, góp phần xây dựng triều đại ổn định, thịnh vượng. Thứ hai, nó luôn đề cao người dân, coi lợi ích của người dân là cơ sở cho các quyết định của họ. Bên cạnh đó, thế giới quan của ông cũng có những hạn chế nhất định, nó bị giới hạn bởi quan điểm duy tâm và quan điểm giai cấp xã hội của ông. Những hạn chế này đã cho thấy sự khuyết tật của hệ tư tưởng phong kiến ​​trong việc hoàn thành nhiệm vụ của lịch sử dân tộc.
Thế giới quan trong tư tưởng của Minh Mệnh có ý nghĩa nhất định cả về lý luận và thực tiễn trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam. Vấn đề nhân văn lấy con người và tính mạng con người luôn là khát vọng cháy bỏng, là mục tiêu cao cả của người cộng sản, là ngọn cờ chân chính của Đảng cộng sản Việt Nam trong việc tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, sức mạnh của mỗi cá nhân, mỗi tầng lớp xã hội, là một trong những nội dung cốt yếu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và cơ bản phát triển đất nước được nêu trong các văn kiện của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của mọi thời kỳ cách mạng. Có thể khẳng định rằng những nội dung phổ biến và đặc sắc nhất trong thế giới quan của Minh Mệnh được tác giả phân tích trong luận án sẽ góp phần hiểu và nhận thức rõ hơn về vai trò, vị trí của Minh Mệnh đầu thế kỷ XIX, cũng như trong lịch sử tư tưởng của nhân dân. Tài năng, trí tuệ và cuộc sống sôi nổi cống hiến cho đất nước và nhân dân0 đã đưa ông lên vị trí một trong những nhà tư tưởng lớn của triều Nguyễn. Với cương vị là người đứng đầu đất nước, ông là người đặt nền móng cho triều đại phong kiến ​​tập quyền thời Nguyễn rất phát triển, là đỉnh cao của lịch sử triều Nguyễn. Ông đã đề xuất nhiều ý kiến ​​để triều đại của mình được hoàn thiện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Bao trùm lên tất cả những ý tưởng đó là sự tận tụy với quê hương, yêu đất nước, yêu đồng bào, đó là dòng cảm xúc chủ đạo thường xuyên xuất hiện trong đời sống chính trị của Minh Mệnh, nó là cơ sở chủ đạo của toàn bộ nhân sinh quan. trong tư tưởng của Minh Mệnh.

+ Kết quả của luận văn

1. Làm rõ những quan điểm về con người và nhân sinh của Minh Mệnh, bao gồm: quan điểm về bản chất con người, vị trí, vai trò của con người trong quan hệ của họ; quan điểm đạo đức con người và quan điểm giáo dục.

2. Phân tích những nét đặc sắc trong thế giới quan của Người, là sự kế thừa và phát triển từ truyền thống văn hóa Việt Nam và tư tưởng văn hóa phương Đông, tính nhân văn sâu sắc và những mâu thuẫn không thể tránh khỏi của những đặc điểm thời đại trong triết lý sống của Người.

3. Luận văn phân tích những giá trị nhân đạo quan trọng trong tư tưởng của Minh Mệnh: Một là, góp phần xây dựng xã hội ổn định, phồn vinh và phát triển. Hai là, luôn đề cao sức dân, lấy dân làm cơ sở cho mọi quyết sách chính trị. Bên cạnh đó, thế giới quan của Minh Mệnh còn có những hạn chế nhất định, đó là giới hạn của tư tưởng duy tâm và quan điểm giai cấp xã hội của ông.

4. Luận án rút ra ý nghĩa lý luận và thực tiễn của quan điểm trong tư tưởng Minh Mệnh và đặt trong bối cảnh Việt Nam hiện nay. Vấn đề nhân văn, trọng tâm là con người và tính mạng con người luôn là khát vọng cháy bỏng và là mục tiêu cao cả của những người cộng sản, ngọn cờ chân chính của Đảng cộng sản Việt Nam.
lấy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, sức mạnh của mỗi cá nhân, mỗi tầng lớp xã hội là một trong những nội dung cốt yếu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, cơ bản phát triển đất nước được nêu trong các văn kiện của Đảng, pháp luật và chính sách của Nhà nước, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của mọi thời kỳ cách mạng.

+ Khả năng ứng dụng vào thực tế

Những phân tích, đánh giá của luận án về đặc điểm, giá trị, hạn chế và ý nghĩa lịch sử của thế giới quan trong tư tưởng Minh Mệnh có giá trị thực tiễn sâu sắc, góp phần nâng cao nhận thức về nhân sinh quan cho người Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay. Ngoài ra, luận án còn có thể làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu, học tập về Lịch sử Tư tưởng Việt Nam và cho những ai quan tâm.

+ Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương, 6 tiết.

Chương 1. Điều kiện và tiền đề hình thành thế giới quan trong tư tưởng của Minh Mệnh.

Trong chương này, luận án đã phân tích những điều kiện hình thành và phát triển thế giới quan trong tư tưởng Minh Mệnh, xuất phát từ yêu cầu khách quan của lịch sử xã hội Việt Nam và thế giới nửa đầu thế kỷ XIX. Trên thực tế, luận án phân tích những tiền đề hình thành thế giới quan của Minh Mệnh, đó là sự kế thừa truyền thống văn hóa Việt Nam kết hợp với lòng nhân từ của Phật giáo, các chuẩn mực đạo đức của Nho giáo, sự nghiêm minh của pháp luật cùng với triết lý sống tích cực của Đạo giáo đã thấm nhuần. vào Minh Mệnh từ thuở thiếu thời, hình thành nhân cách của một vị vua sáng suốt, nghiêm minh và đức độ, kết quả là Minh Mệnh có tinh thần yêu nước, thương dân, trật tự xã hội và gia đình nghiêm minh.

Chương 2. Nội dung và đặc điểm của thế giới quan trong tư tưởng Minh Mệnh

Thế giới quan trong tư tưởng của Minh Mệnh được tác giả trình bày trên các phương diện: nhân sinh quan, bao gồm quan điểm về bản chất, vị trí, vai trò của con người; Quan điểm về đạo đức con người của Minh Mệnh bao gồm những lý luận cơ bản của đạo đức Nho giáo, xác lập những chuẩn mực đạo đức cơ bản, quan trọng nhất của đời sống đạo đức xã hội; Quan điểm giáo dục của Minh Mệnh cũng bao hàm những lý luận nền tảng của giáo dục Nho giáo, trong đó lấy nội dung giáo dục đạo đức làm trung tâm. Từ việc phân tích các nội dung, tác giả rút ra ba nét nổi bật trong thế giới quan của mình, đó là tính kế thừa, tính mâu thuẫn và tính nhân văn sâu sắc. Đây là những đặc điểm mạch lạc thể hiện trong quan điểm của Minh Mệnh.

Chương 3. Giá trị, giới hạn và ý nghĩa lịch sử của thế giới quan trong tư tưởng Minh Mệnh

Trong chương này, luận án phân tích hai khía cạnh sau: Thứ nhất, giá trị nhân văn của Minh Mệnh, đó là góp phần xây dựng một xã hội ổn định, phồn vinh và phát triển, luôn đề cao dân tộc, lấy dân làm gốc. quyết định của mình. Ngoài ra, thế giới quan của ông không tránh khỏi những hạn chế, đó là do quan điểm duy tâm và quan điểm giai cấp xã hội của ông. Thứ hai, quan điểm nhân đạo trong tư tưởng của Minh Mệnh có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Về ý nghĩa lý luận: Quan điểm sống của Minh Mệnh đã góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm tư tưởng nhân đạo nói chung, tinh thần và giá trị tư tưởng nhân đạo của dân tộc Việt Nam nói riêng, bổ sung những quan điểm mới, tiến bộ vào tư tưởng nhân đạo truyền thống và nó trở thành một trong những tiền đề để các thế hệ tư tưởng sau này kế thừa và phát triển. Về ý nghĩa thực tiễn, nhân sinh quan trong tư tưởng Minh Mệnh góp phần xây dựng và giáo dục con người Việt Nam thế giới quan tích cực, xây dựng xã hội lành mạnh, tốt đẹp.