Nâng cao hệ sinh thái khởi nghiệp cho sự sáng tạo, đổi mới, và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mới – nghiên cứu tại vùng Thành phố Hồ Chí Minh - NCS. Thái Hoàng Quốc

Tên luận án: Nâng cao hệ sinh thái khởi nghiệp cho sự sáng tạo, đổi mới, và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mới – nghiên cứu tại vùng Thành phố Hồ Chí Minh
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh        
Mã số đề tài: 9340101
Họ và tên: Thái Hoàng Quốc        
MSSV: PBAIU2003
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Quốc tế - ĐHQG TPHCM
Giảng viên hướng dẫn: PGS.TS. Mai Ngọc Khương
Tính mới và giá trị khoa học
Những đóng góp mới về mặt học thuật và thực tiễn của luận án như sau:
1. Giá trị học thuật
Bằng cách phân tích và xác nhận tác động của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp đến hiệu quả hoạt động của tổ chức thông qua vai trò trung gian của sự sáng tạo và đổi mới của tổ chức của các doanh nghiệp mới hoạt động tại vùng Thành phố Hồ Chí Minh, nghiên cứu này đã cung cấp nhiều phát hiện có đóng góp đáng kể cho lĩnh vực học thuật cả về mặt phương pháp luận và những đóng góp về mặt lý thuyết, được thể hiện như sau.
Thứ nhất, bằng việc thực hiện một nghiên cứu thực nghiệm sử dụng phương pháp hỗn hợp tại Việt Nam – một quốc gia châu Á, nghiên cứu này đã đóng góp về mặt phương pháp luận để đáp ứng tính cấp thiết của việc thực hiện nghiên cứu hỗn hợp do nghiên cứu định tính chiếm ưu thế trong cơ sở lý thuyết về hệ sinh thái khởi nghiệp, kích thích việc xác định sự đa dạng và phong phú của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp và tạo ra thang đo mới để đánh giá hệ sinh thái khởi nghiệp, cũng như khám phá đầy đủ mối quan hệ nhân quả của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp (Maroufkhani và cộng sự, 2018; và Thai và cộng sự, 2023). Cụ thể hơn, nghiên cứu này sử dụng thiết kế nghiên cứu theo phương pháp hỗn hợp mang tính khám phá để khám phá hiện tượng hệ sinh thái khởi nghiệp vì đây là một hiện tượng phức tạp và mô hình được thừa nhận rộng rãi của nó cũng như các yếu tố và thang đo tương quan của nó chưa được thảo luận trong cơ sở lý thuyết (Heigham và Croker, 2009; và Creswell và Clark, 2017). Thiết kế nghiên cứu theo phương pháp hỗn hợp mang tính khám phá cho phép nhà nghiên cứu tận dụng những điểm mạnh và hạn chế những điểm yếu của cả nghiên cứu định tính và định lượng để đạt được kiến thức tốt hơn về chủ đề nghiên cứu (Daud, 1995; Morgan, 1998; Heigham và Croker, 2009; và Creswell và Clark, 2017). Do đó, việc áp dụng cả hai phương pháp nghiên cứu này mang tính bổ sung lẫn nhau chứ không xung đột lẫn nhau, từ đó cung cấp những định hướng nghiên cứu cho các nghiên cứu tiếp theo về mặt thiết kế nghiên cứu. Nghiên cứu định tính đưa ra những phát hiện về cách thức các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp biểu hiện ở một khu vực cụ thể - vùng Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, từ đó đưa ra các thang đo hợp lý của các yếu tố đó trong mô hình hệ sinh thái khởi nghiệp. Do đó, các nhà nghiên cứu khác có thể sử dụng nghiên cứu này làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu định tính sâu hơn về các lĩnh vực nghiên cứu hệ sinh thái khởi nghiệp để khám phá các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp phù hợp và các thang đo tương quan của chúng dựa vào bối cảnh nghiên cứu của họ. Nghiên cứu định lượng sử dụng PLS-SEM sử dụng phần mềm Smart-PLS phiên bản 3.0 (Ringle và cộng sự, 2015) để đánh giá mô hình nghiên cứu và khám phá mối quan hệ nhân quả của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp, giúp nâng cao tính phù hợp của mô hình nghiên cứu, nhằm phát triển kết quả tích cực và xác nhận các giả thuyết (Hair và cộng sự, 2011; và Hair và cộng sự, 2019) khi so sánh với các phương pháp thống kê khác được sử dụng trong các nghiên cứu về hệ sinh thái khởi nghiệp.
Thứ hai, nghiên cứu này giải quyết sự rời rạc và phân mảnh trong cơ sở lý thuyết về hệ sinh thái khởi nghiệp và nâng cao lý thuyết mạng lưới bằng cách làm rõ định nghĩa toàn diện và các yếu tố – mô hình thiết yếu của hệ sinh thái khởi nghiệp, cũng như các thang đo tương ứng của chúng, đồng thời điều tra tác động của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp đó đối với sự sáng tạo, sự đổi mới, và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp mới. Cụ thể hơn, nghiên cứu này đưa ra một định nghĩa toàn diện về hệ sinh thái khởi nghiệp, bao gồm năm tiêu chí, thông qua việc tích lũy toàn diện các khái niệm của nó trong cơ sở lý thuyết như sau: hệ sinh thái khởi nghiệp là (1) sự kết hợp của (2) các tác nhân và thành phần (3) đa dạng có liên quan với nhau trong (4) một lãnh thổ địa lý nhất định giúp củng cố và hỗ trợ lẫn nhau, (5) tạo điều kiện thuận lợi hoặc cản trở sự lựa chọn trở thành nhà khởi nghiệp của con người; hiệu suất của anh ấy/cô ấy; và sự phát triển của khởi nghiệp, các ngành công nghiệp, xã hội, và quốc gia. Do đó, định nghĩa này giải quyết việc thiếu một định nghĩa phổ biến về hệ sinh thái khởi nghiệp trong cơ sở lý thuyết và do đó nó có thể được xem xét áp dụng và đánh giá trong cơ sở lý thuyết (Cavallo và cộng sự, 2019; Wurth và cộng sự, 2021; và Thai và cộng sự , 2023). Hơn nữa, nghiên cứu này làm rõ các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp biểu hiện ở vùng Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam bằng cách hợp nhất các mô hình hệ sinh thái khởi nghiệp được áp dụng thường xuyên nhất bao gồm Isenberg (2010, 2011), World Economic Forum (2013), Stam (2015) và Global Entrepreneurship Monitor (2017), cũng như xác nhận các yếu tố đó dựa trên kết quả định tính thu thập được qua các cuộc phỏng vấn chuyên sâu. Đặc biệt, nghiên cứu này làm rõ rằng hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm sáu lĩnh vực chính bao gồm (1) chính sách, (2) tài chính, (3) văn hóa, (4) hỗ trợ, (5) nguồn nhân lực, và (6) thị trường; giải quyết việc thiếu một thỏa thuận chung về mô hình hệ sinh thái khởi nghiệp phổ biến cũng như củng cố lý thuyết mạng lưới (Malecki, 2018; Maroufkhani và cộng sự, 2018; Purbasari và cộng sự, 2019; Wurth và cộng sự, 2021; và Thai và cộng sự , 2023). Do đó, mô hình này có thể được tận dụng, đánh giá, và mở rộng bằng cách điều chỉnh các yếu tố theo bối cảnh cụ thể để tối đa hóa lợi thế và tiềm năng của một số mô hình hệ sinh thái khởi nghiệp dựa trên bối cảnh nghiên cứu cụ thể. Bên cạnh đó, nghiên cứu này đã xây dựng và xác nhận các thang đo toàn diện của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp biểu hiện ở vùng Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam bằng cách tham khảo kết quả phỏng vấn chuyên sâu và áp dụng các thang đo thường xuyên được sử dụng nhất về các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm World Economic Forum (2013); Global Entrepreneurship Monitor (2017); và Liguori và cộng sự (2019) để điều tra những yếu tố đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển sự sáng tạo, đổi mới, và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp mới; thứ có thể được tận dụng trong các nghiên cứu sau để mở rộng kiến thức trong lĩnh vực nghiên cứu này. Do đó, nghiên cứu này vượt qua các nghiên cứu trước vì nó phân tích một góc nhìn toàn diện thể hiện các nguồn lực bên ngoài phong phú của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp và giải quyết việc thiếu thang đo đáng tin cậy trong cơ sở lý thuyết có thể được sử dụng để đo lường hệ sinh thái khởi nghiệp (Malecki, 2018; Maroufkhani và cộng sự, 2018; Purbasari và cộng sự, 2019; Wurth và cộng sự, 2021; và Thai và cộng sự, 2023) bằng cách tạo ra và cải thiện việc thang đo của hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm tám biến quan sát đo lường chính sách, bảy biến quan sát đo lường tài chính, bảy biến quan sát đo lường văn hóa, bảy biến quan sát đo lường hỗ trợ, 11 biến quan sát đo lường nguồn nhân lực và tám biến quan sát đo lường thị trường; tạo cơ hội cho việc tăng số lượng nghiên cứu định lượng trong cơ sở lý thuyết về hệ sinh thái khởi nghiệp và tạo ra sự thay đổi đáng kể trong xu hướng thiết kế nghiên cứu trong các giai đoạn tiếp theo, cũng như khám phá đầy đủ chuỗi nhân quả của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp (Alvedalen và Boschma, 2017; Thai và cộng sự, 2023; và Wadichar và cộng sự, 2024).
Thứ ba, nghiên cứu này giải quyết các cuộc tranh luận đang diễn ra về mối quan hệ giữa hệ sinh thái khởi nghiệp – hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (St-Pierre và cộng sự, 2015; Corrente và cộng sự, 2019; Franco-Leal và cộng sự, 2019; Kansheba, 2020; và Jayeola và cộng sự, 2022), sự sáng tạo của doanh nghiệp – hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Rumanti và cộng sự, 2023; và Setyaningrum và cộng sự, 2023), và sự đổi mới của doanh nghiệp – hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Li và Atuahene-Gima, 2001; Rosenbusch và cộng sự, 2011; và Mariano và Casey, 2015), nhấn mạnh tầm quan trọng của các yếu tố hệ của sinh thái khởi nghiệp trong việc phát triển các hoạt động sáng tạo và đổi mới cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mới. Cụ thể, nghiên cứu này đã chứng minh rằng hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm tài chính, văn hóa, và thị trường ảnh hưởng tích cực và gián tiếp đến hiệu quả tổ chức của các doanh nghiệp mới thông qua vai trò trung gian của sự sáng tạo và đổi mới của doanh nghiệp, giải quyết các cuộc tranh luận còn tồn tại cho rằng hệ sinh thái khởi nghiệp có tác động hỗn hợp trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (St-Pierre và cộng sự, 2015; Corrente và cộng sự, 2019; và Franco-Leal và cộng sự, 2019) hoặc chúng không có những ảnh hưởng trực tiếp có ý nghĩa thống kê, nhưng tồn tại vai trò trung gian của các cơ chế bên trong giữa mối liên hệ của chúng (Kansheba, 2020; và Jayeola và cộng sự, 2022). Bên cạnh đó, nghiên cứu này kết luận rằng sự sáng tạo của doanh nghiệp ảnh hưởng tích cực cả trực tiếp và gián tiếp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp thông qua sự đổi mới của doanh nghiệp, giải quyết các cuộc tranh luận đang diễn ra về những kết quả trái chiều về mối quan hệ giữa sự sáng tạo của doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Rumanti và cộng sự, 2023; và Setyaningrum và cộng sự, 2023). Hơn nữa, nghiên cứu này cũng xác nhận tác động trực tiếp tích cực của sự đổi mới của doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, làm rõ các cuộc tranh luận còn tồn tại về mối liên hệ hỗn hợp giữa sự đổi mới của doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Li và Atuahene-Gima, 2001; Rosenbusch và cộng sự, 2011; và Mariano và Casey, 2015).
Thứ tư, nghiên cứu này đáp ứng được yêu cầu của Jayeola và cộng sự (2022) và nâng cao lý thuyết dựa trên nguồn lực và lý thuyết dựa trên kiến thức bằng cách phê duyệt rằng các nguồn lực bên ngoài – các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp – được các doanh nghiệp mới thu thập và sử dụng để tạo ra các nguồn lực và khả năng cạnh tranh bên trong của họ – sự sáng tạo và đổi mới của doanh nghiệp – dẫn đến cải thiện hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, thể hiện ảnh hưởng toàn diện của cả nguồn lực và khả năng bên ngoài và bên trong đối với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mới. Do đó, nghiên cứu này khác biệt với các nghiên cứu trước đây và có tính mới vì đây là nghiên cứu tiên phong đưa ra một bức tranh toàn diện về mối quan hệ giữa các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp thông qua vai trò trung gian của sự sáng tạo và đổi mới của doanh nghiệp, điều chưa được nghiên cứu đầy đủ trong cơ sở lý thuyết (Thai và cộng sự, 2023), đóng góp đáng kể vào cơ sở lý thuyết bằng cách tích hợp hai dòng nghiên cứu riêng biệt bao gồm tác động của hệ sinh thái khởi nghiệp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Velt và cộng sự, 2018; Corrente và cộng sự, 2019; Franco-Leal và cộng sự, 2019; và Miles và Morrison, 2020) và những ảnh hưởng của sự sáng tạo và đổi mới của doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Collier và cộng sự, 2021; Mikalef và Gupta, 2021; Alipour và cộng sự, 2022; Defala và cộng sự, 2022; Marić và cộng sự, 2022; Souto, 2022; và Nguyen và cộng sự, 2023). Do đó, một sự trung gian mang tính hệ quả kép mới liên quan đến sự sáng tạo và đổi mới của doanh nghiệp đã được khuyến nghị nhằm cung cấp kiến thức sâu rộng hơn về mối liên hệ giữa các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, và do đó nghiên cứu này nhấn mạnh các cơ chế thực tế và phức tạp gắn liền với các mối liên hệ đó, trái ngược với những dòng nghiên cứu riêng biệt về ảnh hưởng của các cơ chế bên ngoài hoặc bên trong đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và do đó nó nâng cao cả lý thuyết dựa trên nguồn lực và lý thuyết dựa trên kiến thức thông qua việc xác nhận những ảnh hưởng toàn diện đó (Jayeola và cộng sự, 2022).
Cuối cùng, do các vấn đề khác nhau của các yếu tố trong hệ sinh thái khởi nghiệp mới phát triển của vùng Thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là các vấn đề về chính sách, hỗ trợ, và nguồn nhân lực nên các nhà khởi nghiệp chưa coi trọng các nguồn lực bên ngoài và không coi chúng là nguồn đầu vào thiết yếu của họ trong quá trình phát triển và thực hiện các hoạt động sáng tạo và đổi mới nhằm đối phó với đại dịch COVID-19, tồn tại, và đạt được thành công, dẫn đến các giả thuyết không được chứng minh. Tuy nhiên, những giả thuyết không được hỗ trợ đó có thể được tận dụng làm nền tảng cho các nghiên cứu trong tương lai sẽ được tiến hành ở các khu vực, quốc gia, và mốc thời gian khác nhằm phát triển cơ sở lý thuyết về hệ sinh thái khởi nghiệp và khởi nghiệp, giải quyết sự rời rạc và phân mảnh trong cơ sở lý thuyết về hệ sinh thái khởi nghiệp cũng như khám phá đầy đủ mối quan hệ nhân quả của các yếu tố của hệ sinh thái khởi nghiệp (Maroufkhani và cộng sự, 2018; và Thai và cộng sự, 2023).
2.Giá trị thực tiễn
Trong bối cảnh thực tiễn, nhằm đồng hành và hỗ trợ Đề án “Hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 – 2025” (Quyết định 672/QD-UBND) và “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Quyết định 844/QD-TTg), nghiên cứu này đưa ra nhiều phương pháp khác nhau nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp mới đang hoạt động tại vùng Thành phố Hồ Chí Minh, giải quyết câu hỏi nghiên cứu thứ năm đó là biện pháp và phương pháp nào để cải thiện quả hoạt động của các doanh nghiệp mới? Chúng có thể được phân thành hai phía bao gồm phía Chính phủ và phía doanh nghiệp.
Tập trung vào khía cạnh doanh nghiệp, nghiên cứu này cung cấp cho các doanh nghiệp mới và nhà khởi nghiệp nhiều phương pháp thực tế để cải thiện hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp của họ trong giai đoạn hậu dịch COVID-19 bằng cách cung cấp các khía cạnh khác nhau về sự sáng tạo và đổi mới của doanh nghiệp để họ thực hiện các hoạt động sáng tạo và đổi mới của mình, đặc biệt là hỗ trợ Nhiệm vụ từ 3 đến 6 trong Quyết định 672/QĐ-UBND và Hoạt động 5 và 6 trong Quyết định 844/QD-TTg tập trung phát triển sự sáng tạo và đổi mới tổ chức của các doanh nghiệp mới.
Nghiên cứu này cung cấp cho các nhà khởi nghiệp và doanh nghiệp mới của họ một khía cạnh thích hợp về sự đổi mới của doanh nghiệp cũng như hiểu biết mới về các phương pháp tạo ra và thúc đẩy sự đổi mới của doanh nghiệp nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong giai đoạn hậu dịch bệnh COVID-19. Nó cung cấp nhiều chiến lược hữu ích khác nhau có thể được sử dụng để thúc đẩy sự đổi mới của doanh nghiệp của họ trong giai đoạn hậu dịch COVID-19. Các nhà khởi nghiệp nên phát triển tầm nhìn đổi mới và môi trường đổi mới trong các doanh nghiệp mới của mình để sự đổi mới trở thành một nguyên tắc cơ bản, truyền bá sự đổi mới của doanh nghiệp đến tất cả các thành viên của doanh nghiệp. Do đó, họ nên phân tích và phát triển sự đổi mới trong sản phẩm, quy trình, và công nghệ của mình để nâng cao hiệu suất. Bên cạnh đó, họ phải đầu tư vào việc tuyển dụng nhân viên có nền tảng và kinh nghiệm đa dạng, tạo ra hàng hóa và dịch vụ mới, thiết lập cơ cấu đánh giá và khen thưởng, đồng thời giới thiệu nhiều sản phẩm hoặc dịch vụ mới vào thị trường mang lại giá trị quan trọng cho người tiêu dùng. Hơn nữa, họ phải đảm bảo rằng những sản phẩm và dịch vụ được giới thiệu đó có những giá trị độc đáo khi so sánh với các đối thủ của họ. Hơn nữa, họ phải phát triển các kỹ thuật đã được đăng ký thương hiệu, thực hiện các phương pháp mới và cung cấp hướng dẫn để tăng cường đổi mới công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi cho các kết quả đổi mới của họ. Do đó, họ có thể chủ động đi tiên phong trong việc phát triển công nghệ trong ngành của mình, hỗ trợ họ đạt được vị thế cạnh tranh cao hơn trên thị trường.
Bên cạnh đó, nghiên cứu này cũng đưa ra những gợi ý thiết thực cho các nhà khởi nghiệp và doanh nghiệp mới của họ bằng cách nêu rõ rằng các doanh nghiệp mới nên tăng cường khả năng sáng tạo của doanh nghiệp để phát triển hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong giai đoạn hậu đại dịch COVID-19. Vì vậy, họ được yêu cầu thiết lập và truyền đạt tầm nhìn sáng tạo trong khi tuyển dụng những nhân viên phù hợp. Hơn nữa, họ nên tích cực tạo ra những quan niệm mới và có giá trị trong việc tạo ra sản phẩm/dịch vụ, chính sách và quy trình hoạt động kinh doanh cũng như phương pháp giải quyết vấn đề. Sau đó, họ nên tạo ra và phát triển một môi trường nhấn mạnh việc đề xuất và thực hiện những ý tưởng và phương pháp thông qua việc cung cấp không gian cho tư duy phản biện, khuyến khích hợp tác, kích thích sự tham gia của nhân viên, áp dụng các phương pháp tư duy sáng tạo, đào tạo thêm và khen thưởng sự sáng tạo. Nhờ đó, họ có thể cung cấp nhiều sản phẩm/dịch vụ mới lạ và có giá trị hơn cho người tiêu dùng so với đối thủ, đưa ra những giải pháp độc đáo và có giá trị cho các vấn đề của thị trường.
Tập trung vào khía cạnh Chính phủ, nghiên cứu này cũng cung cấp cho Chính phủ, các nhà quản lý và những cá nhân khác cơ chế nâng cao hệ sinh thái khởi nghiệp nhằm thúc đẩy hiệu quả tổ chức của các doanh nghiệp mới, biến họ thành những nhà khởi nghiệp thành công trong một vùng lãnh thổ cụ thể, và do đó nghiên cứu này đã đồng hành và hỗ trợ Đề án “Hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 – 2025” (QĐ 672/QD-UBND) và “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (QĐ 844/QD-TTg). Cụ thể, các nhà quản trị và những cá nhân khác nên phát huy các nguồn lực bên ngoài có lợi cho các doanh nghiệp mới, trong khi các nhà khởi nghiệp nên tận dụng các nguồn lực bên ngoài đó để phát triển và thực hiện sự sáng tạo và đổi mới trong doanh nghiệp của mình, mang lại hiệu quả vượt trội và sự tồn tại lâu dài của các doanh nghiệp mới. Do đó, các nhà quản trị viên và những và những cá nhân khác của một vùng lãnh thổ cụ thể nên thúc đẩy cam kết mới về việc thúc đẩy hoàn thành các doanh nghiệp mới.