Bước vào năm thứ 10 hoạt động (2011-2021), Trung tâm Sở hữu trí tuệ và Chuyển giao công nghệ (IPTC) trực thuộc ĐHQG-HCM tự hào là một trong những địa chỉ vàng về hoạt động xây dựng và phổ biến văn hoá sở hữu trí tuệ (SHTT) tại Việt Nam cũng như kết nối, thúc đẩy việc ứng dụng các thành tựu KH&CN trong phục vụ cộng đồng.
Dưới sự hỗ trợ của IPTC, hàng ngàn khách hàng thực hiện việc đăng ký và bảo hộ thành công các sáng chế, giải pháp hữu ích, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp… trong và ngoài nước. Đây chính là kết quả của một hành trình tìm tòi, sáng tạo, nỗ lực vươn lên của IPTC trong suốt 10 năm qua.
Không để tài sản trí tuệ thất thoát thêm nữa
Đó là chia sẻ của PGS.TS Nguyễn Anh Thi - Giám đốc Khu Công nghệ cao TP.HCM, Nguyên Giám đốc IPTC - khi nói về những ngày đầu thành lập trung tâm. Ông cho biết, việc quản trị các tài sản trí tuệ (TSTT) tại các đơn vị thành viên, trực thuộc ĐHQG-HCM khi đó còn khá manh mún. Nhiều nhà khoa học chỉ nghiên cứu rồi công bố dưới dạng bài báo trên các tạp chí quốc tế mà chưa nhận thức được cần phải bảo hộ sáng chế cho các kết quả nghiên cứu này. Đó dường như cũng là thực trạng chung của nhiều đơn vị đại học trong nước.
“Lãnh đạo ĐHQG-HCM giai đoạn đó đã nhận thấy cẩn phải tổ chức lại hoạt động quản trị TSTT trong ĐHQG-HCM một cách chuyên nghiệp, bài bản theo mô hình các nước tiên tiến. Từ đó, tạo hành lang pháp lý và cơ chế để tăng cường số lượng TSTT trong ĐHQG-HCM để những tài sản này không lãng phí, thất thoát như trước nữa” - PGS.TS Nguyễn Anh Thi nhớ lại.
Ngày 26/4/2011, Giám đốc ĐHQG-HCM ký quyết định thành lập IPTC với ba nhiệm vụ trọng tâm: (1) nâng cao nhận thức của nhà khoa học trong việc quản trị TSTT, (2) hỗ trợ ghi nhận và xác lập quyền SHTT đối với các kết quả nghiên cứu trong ĐHQG-HCM và (3) tham mưu lãnh đạo ĐHQG-HCM ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp với luật pháp và thực tiễn tại ĐHQG-HCM.
Tuy nhiên, để hoạt động SHTT lan tỏa thành văn hóa nhận thức của các nhà khoa học lúc bấy giờ không là điều dễ dàng. Theo PGS.TS Nguyễn Anh Thi, tại thời điểm đó, SHTT nói chung vẫn là một vấn đề khá mới mẻ trong cả nước và ĐHQG-HCM. Ngay những ngày đầu hoạt động, cán bộ IPTC đã phải mày mò tham dự các khoá đào tạo trực tuyến của tổ chức SHTT thế giới, tham gia các chương trình đào tạo do Sở KH&CN TP.HCM tổ chức.
“Mọi thứ đều bắt đầu bằng sự tìm tòi, học hỏi. Chúng tôi đã phải dịch từng quy định, biểu mẫu về SHTT từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Có giai đoạn mỗi tháng chúng tôi tổ chức một hội thảo về SHTT nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các nhà khoa học. Thật may mắn, các hoạt động này luôn được đông đảo giảng viên, nhà khoa học trong và ngoài ĐHQG-HCM tham gia” - PGS.TS Nguyễn Anh Thi cho biết.
Trải qua 4 năm xây dựng và nâng cao nhận thức về hoạt động SHTT, IPTC lại đối mặt với những thách thức mới khi Việt Nam hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng. Song hành với các ký kết hiệp định thương mại tự do quốc tế mà Việt Nam thực hiện là những yêu cầu khắt khe về SHTT. Hoạt động quản trị TSTT trong nước buộc phải thường xuyên cập nhật, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan. Đồng thời hoạt động chuyển giao công nghệ dựa trên quyền SHTT diễn ra tại các trường đại học, viện nghiên cứu nói chung và trong ĐHQG-HCM nói riêng đã đặt ra yêu cầu cho IPTC phải nhanh chóng thay đổi, nâng cấp để theo kịp xu hướng.
Được giao nhiệm vụ lãnh đạo IPTC từ năm 2014, PGS.TS Huỳnh Quyền - Hiệu trưởng Trường ĐH Tài Nguyên và Môi trường TP.HCM, Nguyên Giám đốc IPTC - cho biết: “Ngay khi được giao quản lý trung tâm, tôi nhận thấy quy định quản trị SHTT trong ĐHQG-HCM được ban hành tạm thời từ năm 2009 đến nay cần phải cập nhật, điều chỉnh theo sự thay đổi của các quy định pháp luật liên quan SHTT. Do đó, với sự tham mưu của IPTC, ngày 6/2/2015, Giám đốc ĐHQG-HCM đã ký quyết định ban hành Quy chế quản trị TSTT trong ĐHQG-HCM. Các quy định này đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho công tác quản trị TSTT trong toàn hệ thống ĐHQG-HCM, thúc đẩy quá trình sáng tạo tri thức, chuyển giao tri thức từ các công trình nghiên cứu thành các sản phẩm, dịch vụ để phục vụ cho sự phát triển của xã hội”.
Theo đó, quy chế đã nhấn mạnh đến 4 vấn đề cơ bản trong hoạt động quản trị TSTT, gồm: (1) Xây dựng hoàn thiện mạng lưới quản trị TSTT từ cấp ĐHQG-HCM đến cấp đơn vị thành viên với sự hỗ trợ của IPTC; (2) Tạo cơ chế phân quyền cho các đơn vị thành viên chủ động trong việc thực hiện xác lập và khai thác quyền SHTT của đơn vị mình; (3) Phân chia quyền lợi giữa các chủ thể từ việc khai thác thương mại, chuyển giao công nghệ dựa trên nền tảng TSTT; và (4) Hội nhập quốc tế sâu rộng, tham gia các sáng kiến hợp tác toàn cầu do Tổ chức SHTT thế giới (WIPO) và Cục SHTT khởi xướng. Các nhóm hoạt động này đã giúp ĐHQG-HCM trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu trong việc xây dựng hoàn thiện hệ thống quản trị TSTT tại Việt Nam.
Với hệ thống SHTT được xây dựng bài bản và hoạt động hiệu quả như trên đã mang đến IPTC những kết quả tự hào. Năm 2019, IPTC đã đại diện ĐHQG-HCM tham gia và trở thành thành viên “Mạng lưới các trung tâm hỗ trợ công nghệ và đổi mới sáng tạo” (WIPO). Dưới sự điều phối của Cục Sở hữu trí tuệ, IPTC đã cử nhân sự tham gia tích cực các chương trình đào tạo trong và ngoài nước do WIPO và Cục SHTT tổ chức.
“Chúng tôi cho rằng đội ngũ nhân lực có chuyên môn trong lĩnh vực quản trị SHTT là nòng cốt để triển khai hiệu quả công tác SHTT trong hệ thống ĐHQG-HCM và hỗ trợ các tổ chức, cá nhân có nhu cầu” - PGS.TS Huỳnh Quyền nhấn mạnh.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo
Dưới sự hỗ trợ của IPTC, các đơn vị thành viên và trực thuộc ĐHQG-HCM đã thực hiện tốt hoạt động xác lập quyền SHTT đối với các kết quả nghiên cứu. Tính đến tháng 10/2020, tổng số đơn đăng ký bảo hộ SHTT là 527 đơn. Trong đó, 288 đơn đã được cấp bằng, 186 đơn đang trong giai đoạn thẩm định nội dung, và 98 đơn đang trong giai đoạn thẩm định hình thức. Thành quả này đã đưa ĐHQG-HCM trở thành một trong 3 đơn vị sở hữu nhiều bằng sáng chế nhất cả nước hiện nay.
Không chỉ dừng lại việc xác lập quyền SHTT trong nước, với đề án “Triển khai thí điểm đăng ký sáng chế thông qua hiệp ước hợp tác về sáng chế quốc tế PCT và chỉ định vào Mỹ đối với các kết quả nghiên cứu của ĐHQG-HCM”, IPTC đã chủ động đăng ký 5 sáng chế tại thị trường Hoa Kỳ.
Năm 2020 với IPTC là năm đánh dấu nhiều bước tiến nổi bật. Không chỉ tổ chức các lớp đào tào, bồi dưỡng, tập huấn, hội thảo chuyên sâu về SHTT, trung tâm còn triển khai nhiều hoạt động đổi mới, gắn kết công tác SHTT với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
ThS Nguyễn Minh Huyền Trang - Giám đốc IPTC, cho biết trong năm này, IPTC đã phối hợp nhiều đơn vị, địa phương tổ chức các hội thảo như “Quản trị tài sản trí tuệ và Chuyển giao công nghệ tại ĐHQG-HCM”, “Vai trò của quyền sở hữu trí tuệ đối với hoạt động khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo”, “Thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, bài học từ các nước, hiện trạng và đề xuất mô hình thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học” và đặc biệt là Cuộc thi Sinh viên với quyền sở hữu trí tuệ S&IP. Đây là lần đầu tiên một cuộc thi được tổ chức cho sinh viên đam mê khởi nghiệp có chú trọng đến đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ tư cuộc thi nhằm thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, nâng cao nhận thức của sinh viên về vai trò của SHTT trong hoạt động khởi nghiệp bền vững. Các dự án tham dự được nhận các gói hỗ trợ về SHTT và ươm tạo khởi nghiệp lên đến hơn 1,6 tỷ đồng.
Cũng trong năm này, IPTC đã triển khai “Chương trình hỗ trợ phát triển TSTT trong ĐHQG-HCM giai đoạn 2020-2021”. Chương trình này sẽ hỗ trợ tăng cường số lượng đơn xác lập quyền SHTT do ĐHQG-HCM, các đơn vị thành viên và trực thuộc là chủ sở hữu. Đối với các hoạt động chuyển giao công nghệ, IPTC đã hỗ trợ Trường ĐH Quốc Tế trong việc đàm phán với UBND tỉnh Bình Dương nhằm chuyển giao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu “Xây dựng hệ thống viễn y thử nghiệm việc chăm sóc sức khỏe từ xa tại tỉnh Bình Dương” cho đối tác thứ ba; phối hợp UBND huyện Quế Sơn tỉnh Quảng Nam thực hiện dự án chuyển giao công nghệ chiết xuất tinh dầu sả; Tư vấn thực hiện thành công Hợp đồng chuyển giao công nghệ 100 máy nghiền mẫu mô cho doanh nghiệp…
Theo ThS Nguyễn Minh Huyền Trang, một dấu ấn nữa của IPTC trong chặng đường 10 năm hoạt động của mình là thời gian tham gia cùng cả nước chống dịch COVID-19. Ngay trong giai đoạn đầu dịch bệnh bùng phát, IPTC đã đồng hành và hỗ trợ các đơn vị kết nối doanh nghiệp và thủ tục pháp lý để cung cấp các sản phẩm thương mại phòng chống COVID-19 như: Buồng khử khuẩn di động, Máy phun dung dịch sát khuẩn rửa tay không tiếp xúc, Bộ sản phẩm Gel sát khuẩn nhanh, Xịt sát khuẩn nhanh, Rửa tay sát khuẩn…
“Những thành tựu mà IPTC có được hôm nay là kết quả của quá trình phấn đấu, nỗ lực và không ngừng vươn lên của tập thể IPTC các thời kỳ và sự hỗ trợ, chỉ đạo, đôn đốc của lãnh đạo ĐHQG-HCM. Với sự phát triển không ngừng cùng nhiều biến động của kỷ nguyên công nghệ, chặng đường phía trước của IPTC sẽ gặp không ít khó khăn, thách thức. Nhưng tôi tin rằng, hành trình 10 năm này sẽ là động lực để IPTC luôn là địa chỉ đồng hành cùng các nhà khoa học, cơ quan quản lý và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần đón đầu các xu hướng phát triển của tương lai, đặc biệt là trong lĩnh vực SHTT và chuyển giao công nghệ” - ThS Nguyễn Minh Huyền Trang nhấn mạnh.
Trao đổi về các kế hoạch hoạt động trong giai đoạn tiếp theo, ThS Nguyễn Minh Huyền Trang cho biết, IPTC sẽ xây dựng chương trình quản trị TSTT theo định hướng của ĐHQG-HCM, tích hợp cơ sở dữ liệu của Cục Sở hữu trí tuệ và IPPlatform của Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ. Đồng thời, hằng năm trung tâm sẽ hỗ trợ tối thiểu 20 đơn sáng chế/giải pháp hữu ích trong nước và 5 đơn sáng chế quốc tế.
Trong hoạt động chuyển giao công nghệ, IPTC sẽ phối hợp Trường ĐH KHXH&NV, Trường ĐH Kinh tế - Luật thực hiện các chương trình đào tạo cho các chủ thể OCOP về SHTT; Hợp tác với Công ty CP Công nghệ 4TE xây dựng bộ công cụ truy xuất nguồn gốc dựa trên nền tảng AI; Ký kết hợp tác với RAROMA INC (Nhật Bản) nhằm hỗ trợ kết nối thương mại.
Để lan toả văn hoá SHTT, IPTC tiếp tục phối hợp Cục Sở hữu trí tuệ tổ chức cuộc thi Sinh viên với Quyền sở hữu trí tuệ S&IP lần II; Hợp tác WIPO và Cục Sở hữu trí tuệ biên soạn và ban hành Sổ tay quản trị TSTT và Sổ tay vận hành bộ phận quản trị TSTT dành cho các trường, viện; Ban hành Quy chế quản trị TSTT ĐHQG-HCM sửa đổi theo Luật SHTT sửa đổi, bổ sung…
“Những hoạt động sôi nổi này nhằm khẳng định sự cam kết của IPTC đối với các nhà khoa học, doanh nghiệp, các đơn vị đại học và xã hội về giá trị mà IPTC đã lựa chọn: ‘Đồng hành - sáng tạo - kết nối tương lai’ khi bước qua năm thứ 10 hoạt động này” - ThS Nguyễn Minh Huyền Trang khẳng định.
PHIÊN AN
Hãy là người bình luận đầu tiên