Kinh tế số và khả năng tận dụng của Việt Nam

Ngày 12/10 ĐHQG-HCM và Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ Tướng Chính phủ tổ chức Hội thảo quốc gia Kinh tế số - Tác động, cơ hội và khả năng tận dụng của Việt Nam tại khách sạn REX Sài Gòn. Hội thảo có sự tham gia của đại diện Hội đồng Lý luận Trung ương, Bộ Công Thương, Bộ KH&CN, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Kinh tế Trung ương, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, UBND TP.HCM và hơn 100 đối tác doanh nghiệp, các học giả, nhà nghiên cứu.

Hội thảo đã lắng nghe các báo cáo: Định hướng phát triển kinh tế - xã hội hậu COVID-19 góc nhìn từ quá trình đô thị hóa của Tổ Tư vấn Kinh tế Thủ tướng Chính phủ; Khuôn khổ pháp lý thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế số ở Việt Nam: Nghiên cứu khu vực tài chính - ngân hàng của Viện nghiên cứu phát triển Công nghệ ngân hàng, Trường ĐH Kinh tế - Luật ĐHQG-HCM; Vai trò của đại học trong hệ sinh thái khởi nghiệp định hướng phát triển kinh tế số của Khu Công nghệ Phần mềm ĐHQG-HCM (ITP).

Ba trụ cột của đại học trong phát triển kinh tế số

Trình bày tham luận tại hội thảo, TS Trương Minh Huy Vũ, Giám đốc ITP cho biết đại học có ba nhiệm vụ quan trọng trong việc xây dựng hệ sinh thái phát triển kinh tế số gồm: Đào tạo và phát triển nhân tài, các doanh nhân khởi nghiệp, nhà quản lý giỏi; Cung cấp điều kiện cơ sở hạ tầng CNTT truyền thông, phòng thí nghiệm cho các doanh nghiệp, dự án khởi nghiệp; Cung cấp công nghệ và hạ tầng ứng dụng cho quá trình số hóa.

TS Vũ nhấn mạnh nhiệm vụ chính của đại học là đào tạo và phát triển nhân tài đáp ứng nền kinh tế số: “Bên trong các đại học có thể có các vườn ươm, nhưng mục đích chính của nó là để tạo môi trường trải nghiệm thực tiễn cho sinh viên, giúp sinh viên tích lũy các kiến thức, kỹ năng về quản trị dự án khởi nghiệp chứ mục tiêu không phải là phát triển doanh nghiệp”.

Báo cáo của ITP cũng điểm nhanh qua một số công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại ĐHQG-HCM dựa trên nền tảng số. Có thể kể đến các công ty trong lĩnh vực công nghệ giáo dục, điển hình như công ty Cohota (https://cohota.com/) giúp chuyển đổi số cho trường đại học; Công ty Shub (https://shub.edu.vn/) giúp số hóa cách thức làm bài và kiểm tra cho học sinh phổ thông trên nền tảng online, giúp nhà trường và giảng viên quản lý học sinh qua điểm và học bạ số; Công cụ học, họp, tổ chức lớp trực tuyến Tesse (https://tesse.io/). Đây cũng là ứng dụng tích hợp với Trung tâm dữ liệu ĐHQG-HCM (VNU.DC) để hình thành nên công cụ họp trực tuyến (https://meet.vnudc.com/).

Ngoài ra, tại ĐHQG-HCM còn có các công ty hỗ trợ việc chuyển đổi số cho cơ sở hạ tầng, phương tiện và dịch vụ công cộng tại địa phương như Công ty Busmap (http://busmap.vn/). Một số công ty cũng đang nắm giữ dữ liệu lớn từ việc thực hiện công việc số hóa trong lĩnh vực nước biển và nước mặt, như Công ty Recotech (https://reecotech.com.vn/). 

Từ thực tế trên, TS Trương Minh Huy Vũ cho biết, với vai trò và vị thế của ĐHQG-HCM trong quá trình hỗ trợ chuyển đổi số đối với kinh tế địa phương và khu vực. ĐHQG-HCM tập trung vào các hoạt động dựa trên khung quá trình chuyển đối số. Cụ thể là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu cho nền kinh tế số; Đầu tư phát triển mạnh hạ tầng CNTT, nhằm triển khai hệ thống ứng dụng trong quản lý, triển khai dịch vụ hỗ trợ trong ĐHQG-HCM; Đồng hành với các công ty công nghệ trong hệ sinh thái khởi nghiệp (VNU-ITP) giúp chuyển đổi số cho cộng đồng và cơ sở đào tạo.

Hiện nay ĐHQG-HCM vẫn tiếp tục thực hiện hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong đại học và ở địa phương, nhằm phát huy tri thức của hệ sinh thái khởi nghiệp tại VNU-ITP, giúp rút ngắn khoảng cách giữa đại học và ngành công nghiệp.

Không để ai tụt lại phía sau 

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp đã thảo luận về giải pháp và sáng kiến trong việc chuyển đổi số tại Việt Nam. TS Trần Đình Thiên nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng, phát biểu: “Kinh tế số phát triển dẫn đến con người thất nghiệp, theo thống kê có tới 35% người thất nghiệp do quá trình phát triển kinh tế số. Trong quá trình phát triển kinh tế số luôn lấy con người là trung tâm và không để ai tụt lại phía sau”.

Theo TS Thiên phát triển kinh tế số tại Việt Nam cũng sẽ tạo nên những việc làm mới. Do vậy, cần chuẩn bị năng lực cho con người với các việc làm tương lai. Ông cho rằng việc chuyển từ kinh tế này qua nền kinh tế khác không thể tránh khỏi đau đớn. Điều quan trọng là phải cố gắng bảo đảm không ai bị thiệt thòi, không ai tụt lại phía sau, mọi người đều có cơ hội đi trước.

Theo TS Nguyễn Tú Anh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế Tổng hợp, Ban Kinh tế Trung ương, có hay không có chính sách nhà nước thì kinh tế số vẫn phát triển. Phát triển kinh tế số phải đi từ hạ tầng số, việc đầu tiên phải thu thập lưu trữ thông tin số và sau cùng là khai thác. Ông nhận định việc tổ chức thu thập và lưu trữ dữ liệu là vai trò của nhà nước. Vấn đề của kinh tế số ở Việt Nam là dữ liệu bị phân tán và không có sự kết nối.

Bà Trần Thị Lan Hương, chuyên gia quản trị công Ngân hàng Thế giới (World Bank), cho biết 6/10 doanh nghiệp lớn nhất thế giới hiện nay đều tập trung vào lĩnh vực dữ liệu đã chiếm lĩnh vị trí của các doanh nghiệp sản xuất. 90% dữ liệu số toàn cầu đang sử dụng chỉ tạo ra trong hai năm vừa qua. Nền tảng số của Đông Nam Á chỉ đứng thứ hai toàn cầu sau Bắc Mỹ. Điều này sẽ giúp Việt Nam có nền tảng tốt để phát triển kinh tế.

Để phát triển kinh tế số được chắc chắn, hành lang pháp lý của các cơ quan phải song hàng cùng quá trình chuyển đổi số. Ông Nguyễn Trọng Đường, Phó Cục trưởng Cục Tin học hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) cho biết Bộ TT&TT đã xác định 3 trụ cột chính chuyển đổi số là Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Ông cũng cho biết Chính phủ dành 1% chi ngân sách địa phương cho phát triển Chính phủ số. Chính phủ số sẽ là cú hích và nền tảng để phát triển kinh tế số tại Việt Nam.

Từ phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư Phát triển công nghiệp - TNHH MTV Becamex, chia sẻ đối với doanh nghiệp kinh tế số cực kỳ quan trọng và có tác động rõ ràng. Ông chia sẻ Becamex chuyển đổi số từ 2016, thời gian xử lý công việc số hóa giúp năng suất tăng 600-700%, chi phí giảm 50-60%. Chuyển đổi số mang lại hiệu quả rất nhanh cho doanh nghiệp. “Tuy nhiên doanh nghiệp không thể làm một mình được mà cần có sự hỗ trợ của địa phương như phát triển thành phố thông minh, từ đó doanh nghiệp cũng được hấp thụ sự phát triển chung” - ông Long cho biết.

Trên quan điểm của một công ty có 20 triệu khách, ông Nguyễn Bá Diệp, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Ví Điện tử MoMo cho rằng ví điện tử trở thành một nền tảng công nghệ giúp nhiều doanh nghiệp và cá nhân chuyển đổi số. Ví điện tử trở thành ứng dụng không chỉ để thanh toán mà còn có thể mua bán. Từ đó, mỗi doanh nghiệp đều là một mắt xích trong quá trình phát triển kinh tế số ở Việt Nam.

Phát biểu kết thúc hội thảo, TS Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ ghi nhận các ý kiến đóng góp có tính khả thi cho Chính phủ sẽ được tập hợp để hoạch định chính sách phát triển kinh tế số. 

Được biết hội thảo đã nhận được 49 bài tham luận của 86 tác giả. Sau hội thảo, các bài đạt yêu cầu sẽ được in thành kỷ yếu có số xuất bản ISBN.